Lớp mạ Z8–Z27 là gì? Ảnh hưởng thế nào đến giá và độ bền thép SGCC

1. Giới thiệu: lớp mạ kẽm – yếu tố “vô hình” quyết định tuổi thọ thép SGCC

Trong tất cả yếu tố ảnh hưởng đến độ bền và giá của thép mạ kẽm SGCC – “lớp mạ” (Zinc coating) chính là thứ nhiều người xem nhẹ nhất, nhưng lại tác động mạnh nhất đến hiệu năng sản phẩm.
Một coil SGCC cùng độ dày, cùng nhà máy, nhưng:

Z8 có giá thấp hơn Z27 tới 1.200–1.800 đồng/kg;
đồng thời tuổi thọ chống gỉ chênh lệch 3–5 lần.

Đài Tín tổng hợp bài viết này để giúp kỹ sư, quản lý mua hàng FDI và nhà gia công hiểu rõ:
👉 Lớp mạ Z8–Z27 nghĩa là gì, ảnh hưởng ra sao đến chống gỉ, độ bám sơn, khả năng hàn và chi phí thực tế.

2. Ký hiệu lớp mạ: Z là gì?

Theo tiêu chuẩn JIS G3302 (Nhật Bản) và ASTM A653 (Mỹ), lớp mạ kẽm được ký hiệu bằng:

Chữ Z (Zinc) + số g/m² (tổng khối lượng kẽm phủ hai mặt).
Ví dụ:
Z8 = 80 g/m² (hai mặt)
Z12 = 120 g/m²
Z18 = 180 g/m²
Z27 = 270 g/m²

💡 Có thể hiểu đơn giản:

“Số càng lớn → lớp kẽm càng dày → chống gỉ càng tốt → giá càng cao.”

3. Cấu trúc lớp mạ SGCC dưới kính hiển vi

Lớp mạ kẽm nhúng nóng gồm 4 lớp từ trong ra ngoài:

Lớp nền thép (Base Steel): tấm thép cán nguội SPCC.
Lớp hợp kim Fe–Zn: kết tinh tại biên mặt tiếp xúc, giúp lớp mạ bám chặt.
Lớp kẽm tinh khiết (Zn layer): chịu trách nhiệm chính về chống ăn mòn.
Lớp passivation (Cr hoặc Cr-free): giúp chống oxy hóa trong kho, tránh xỉ trắng.

Mỗi 10 g/m² kẽm tương đương 0.7–0.8 µm độ dày/lớp, nên Z27 ≈ 20–22 µm mỗi mặt, trong khi Z8 chỉ khoảng 6–7 µm.

4. So sánh nhanh các cấp lớp mạ thông dụng tại Việt Nam

Mã lớp mạ (Z)	Khối lượng kẽm (g/m²)	Độ dày trung bình mỗi mặt (µm)	Tuổi thọ ước tính (trong nhà / ngoài trời)	Ứng dụng khuyến nghị
Z8	80	~6–7	3–5 năm / 1–2 năm	Hàng nội thất, linh kiện trong nhà
Z12	120	~9	8–10 năm / 3–4 năm	Tủ điện, khung cơ khí thông thường
Z18	180	~13–14	12–15 năm / 6–7 năm	Ống gió, thiết bị công nghiệp
Z27	270	~20–22	20–25 năm / 10–12 năm	Công trình biển, hàng xuất khẩu, môi trường ẩm

👉 Đài Tín khuyến nghị:

Z12–Z18 là mức cân bằng giữa độ bền & chi phí.
Z27 chỉ nên chọn khi hàng xuất Nhật/Hàn hoặc môi trường ven biển.

5. Ảnh hưởng của lớp mạ đến giá thành thực tế

Giá thép SGCC phụ thuộc vào:

Giá base coil SPCC,
Độ dày (T),
Lớp mạ (Z),
Chi phí logistics và gia công.

Trung bình mỗi cấp lớp mạ tăng thêm 300–500 đồng/kg, dẫn đến:

Lớp mạ	Giá trung bình (VNĐ/kg)	Chênh lệch so với Z8
Z8	24.000 – 24.500	–
Z12	24.800 – 25.200	+500
Z18	25.500 – 25.800	+1.000
Z27	26.000 – 26.500	+1.500

Với một lô 30 tấn coil, chênh lệch giữa Z8 và Z27 có thể lên tới 45–50 triệu đồng, nhưng đổi lại là gấp đôi tuổi thọ và giảm rủi ro gỉ sét hàng xuất.

6. Ảnh hưởng lớp mạ đến khả năng hàn, sơn và gia công

Tính chất kỹ thuật	Z8 – Z12	Z18 – Z27
Khả năng hàn MIG/TIG	Tốt – ít bắn tóe	Khó hơn, cần điều chỉnh dòng hàn
Khả năng sơn tĩnh điện	Bám sơn tốt	Cần tẩy lớp passivation kỹ hơn
Độ bám sơn phủ PU/PE	Rất tốt	Cần lót primer chuyên dụng
Khả năng dập/uốn	Cao	Cứng hơn, dễ nứt mép nếu không ủ
Độ bóng bề mặt	Mịn	Hơi sần (do lớp mạ dày kết tinh)

💡 Kỹ sư Đài Tín lưu ý:
Nếu sản phẩm dập sâu hoặc cần sơn tĩnh điện, nên chọn Z12 – Z18 để đảm bảo độ dẻo mà vẫn chống gỉ tốt.

7. Cách kiểm tra lớp mạ Z bằng phương pháp thực tế

1️⃣ Kiểm tra CO/CQ hoặc Mill Test Certificate (MTC):

Trên chứng chỉ nhà máy luôn ghi rõ: “Coating mass: Z12 / Z18 / Z27”.
Nếu chứng chỉ không có dòng này → khả năng hàng thương mại pha tạp cao.

2️⃣ Kiểm tra bằng cân điện tử và axit:

Dụng cụ: axit loãng HCl + cân chính xác.
Cắt mẫu 100x100mm, tẩy kẽm → chênh khối lượng chính là khối lượng mạ.

3️⃣ Kiểm tra bằng máy đo độ dày lớp phủ (coating thickness gauge):

Cho kết quả chính xác đến ±1 µm.
Đài Tín sử dụng máy Elcometer 456 (Anh) để test mỗi coil trước khi nhập kho.

8. Ảnh hưởng môi trường Việt Nam đến tốc độ ăn mòn lớp mạ

Khí hậu nhiệt đới ẩm của Việt Nam (đặc biệt miền Bắc, độ ẩm >80%) khiến:

Z8 dễ xuất hiện xỉ trắng sau 3–6 tháng lưu kho,
Z12–Z18 vẫn ổn định đến 12–18 tháng,
Z27 gần như không đổi màu.

Đó là lý do các nhà máy FDI (POSCO Vietnam, CNCTech, JKVN, Nidec…) luôn yêu cầu Z12 trở lên, dù giá cao hơn, vì tránh rủi ro phải hủy hàng do ăn mòn sớm.

9. Case thực tế: So sánh tuổi thọ Z12 vs Z27 trong cùng điều kiện

Thí nghiệm do Đài Tín thực hiện tại kho Hưng Yên (2024):

Cùng thép SGCC POSCO, độ dày 0.7mm.
Một mẫu Z12, một mẫu Z27, đặt cạnh nhau trong môi trường ẩm 95%.

Thời gian	Z12	Z27
1 tháng	Bề mặt trắng nhẹ	Không đổi màu
3 tháng	Xuất hiện đốm xỉ nhỏ	Sáng nguyên
6 tháng	Xỉ trắng, mờ màu	Sáng 95%
12 tháng	Mờ bạc, vẫn đạt tiêu chuẩn chống gỉ	Sáng nhẹ, còn 98% nguyên vẹn