Ống Dẫn Khí Bằng Thép SGCC – Giải Pháp Tối Ưu Cho Hệ Thống HVAC

PHẦN 1: TỔNG QUAN & LÝ DO CHỌN SGCC CHO ỐNG DẪN KHÍ CÔNG NGHIỆP

1.1 Tầm quan trọng của ống dẫn khí trong hệ thống HVAC

Trong bất kỳ công trình nào sử dụng hệ thống HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning), ống dẫn khí đóng vai trò như "lá phổi" giúp luân chuyển không khí, khí lạnh hoặc khí thải đến đúng vị trí.
Đặc biệt trong các nhà máy, xưởng sản xuất, trung tâm thương mại, kho lạnh – ống gió là yếu tố sống còn để:

Duy trì nhiệt độ ổn định
Loại bỏ bụi, khí độc, độ ẩm
Cung cấp không khí tươi
Tối ưu hiệu suất của thiết bị làm lạnh

Do đó, việc lựa chọn vật liệu để sản xuất ống dẫn khí cần đảm bảo các yếu tố chống ăn mòn – nhẹ – bền – dễ thi công – hiệu quả kinh tế.

1.2 Tại sao thép SGCC là lựa chọn lý tưởng?

SGCC (Steel Galvanized Cold Rolled Coil) là loại thép cán nguội được mạ kẽm nhúng nóng, tuân thủ theo tiêu chuẩn JIS G3302 – Nhật Bản. SGCC hội tụ đầy đủ những tiêu chí mà ngành HVAC yêu cầu:

✅ 1. Chống gỉ vượt trội

Lớp kẽm phủ bề mặt (Z180, Z200, Z275...) bảo vệ thép khỏi oxy hóa – đặc biệt quan trọng trong môi trường ẩm như xưởng thực phẩm, kho lạnh, tầng hầm.

✅ 2. Trọng lượng nhẹ – dễ gia công

So với inox hoặc nhôm, SGCC nhẹ hơn đáng kể. Điều này giúp:

Dễ cắt, chấn, hàn bằng máy CNC
Lắp đặt nhanh chóng
Giảm tải trọng công trình

✅ 3. Tối ưu chi phí

SGCC có giá rẻ hơn:

Inox: 30–50%
Nhôm tấm: 20–30%
Nhưng bền gấp nhiều lần so với thép đen không mạ

✅ 4. Bám sơn tốt – đáp ứng thẩm mỹ

SGCC bám sơn tốt, dễ vệ sinh bề mặt → Phù hợp với cả hệ thống ống gió nội thất lộ thiên, nơi yêu cầu thẩm mỹ cao.

1.3 Ứng dụng của ống dẫn khí SGCC

Ống dẫn khí làm từ thép SGCC hiện nay được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống:

Thông gió tầng hầm, hầm để xe, nhà xưởng
Ống cấp khí tươi, cấp lạnh cho trung tâm thương mại
Hệ thống hút khí độc, bụi mịn trong nhà máy
Ống hút khói, khí thải trong bếp công nghiệp
Thông gió tại phòng máy, phòng sạch, kho lạnh
Ống gió điều hòa trung tâm – FCU, AHU, Chiller

1.4 So sánh SGCC với các vật liệu khác

Vật liệu	Ưu điểm	Nhược điểm
SGCC	Chống gỉ tốt, giá hợp lý, dễ thi công	Cần xử lý mép cắt kỹ
Inox	Bền, chống gỉ tuyệt đối	Giá cao, nặng, khó thi công
Thép đen	Rẻ, chắc chắn	Dễ rỉ, cần sơn chống gỉ, nặng
Nhôm	Nhẹ, không rỉ	Mềm, khó hàn, dễ móp méo, giá cao

➡️ Kết luận: SGCC là lựa chọn cân bằng tốt nhất giữa chi phí, độ bền và hiệu quả kỹ thuật.

PHẦN 2: PHÂN LOẠI ỐNG DẪN KHÍ SGCC & KỸ THUẬT CHỌN LỚP MẠ PHÙ HỢP

2.1 Các loại ống dẫn khí bằng thép SGCC phổ biến

Dựa vào hình dạng, vị trí lắp đặt và mục đích sử dụng, ống dẫn khí SGCC có thể chia thành các loại chính sau:

Loại ống gió	Đặc điểm	Ứng dụng
Ống tròn xoắn (Spiral)	Chịu áp tốt, ít rò khí, thẩm mỹ cao	Ống chính hệ HVAC, tòa nhà
Ống vuông (Rectangular)	Dễ thi công, tiết kiệm không gian	Nhà máy, xưởng, tầng hầm
Ống mềm bọc tôn	Dẫn khí linh hoạt, cách nhiệt	Nối thiết bị, không gian hẹp
Ống gió mềm nhôm	Rất nhẹ, dễ lắp	Ống nhánh hoặc quạt hút nhỏ
Ống tiêu âm SGCC	Giảm ồn, chống rung	Nhà hát, trung tâm dữ liệu

Mỗi loại đều có thể sử dụng thép SGCC làm lớp vật liệu chính, tùy vào yêu cầu kỹ thuật và thẩm mỹ.

2.2 Cách chọn lớp mạ kẽm SGCC phù hợp (Z180 – Z275)

🧪 Về nguyên lý:

Lớp mạ kẽm (Zinc Coating) bảo vệ thép nền khỏi oxy hóa bằng phương pháp hy sinh điện hóa – lớp kẽm bị oxy hóa trước, bảo vệ phần thép bên trong.

⚖️ Lượng mạ càng cao → độ bền càng lớn

Các cấp độ mạ SGCC phổ biến:

Cấp độ mạ	Kẽm phủ (g/m²)	Độ dày 2 mặt (μm)	Bảo vệ môi trường
Z140	140	~13–14	Trong nhà, khô ráo
Z180	180	~17–18	Nhà xưởng, ít ẩm
Z200	200	~20	Môi trường bán ẩm
Z275	275	~27	Ngoài trời, ven biển

2.3 Hướng dẫn lựa chọn lớp mạ theo môi trường thực tế

Môi trường lắp đặt	Lớp mạ nên chọn	Tuổi thọ ước tính
Văn phòng, trung tâm thương mại	Z140 – Z180	10–12 năm
Xưởng sản xuất, tầng hầm có hơi ẩm	Z180 – Z200	12–15 năm
Ngoài trời có mái che	Z200 – Z275	15–20 năm
Gần biển, có muối hóa chất nhẹ	Z275	>20 năm

🛡️ Lưu ý:

Các mép cắt, mối hàn phải xử lý lại bằng sơn kẽm hoặc phủ epoxy để tránh gỉ cục bộ.
Với môi trường HVAC có áp lực cao, nên chọn Z275 và dùng mặt bích TDF kết hợp ron cao su chống rung.

2.4 Sai lầm thường gặp khi chọn lớp mạ SGCC

Chọn Z140 cho môi trường ẩm → Dễ rỉ mép, xuống cấp sau 3–5 năm
Không kiểm tra chứng chỉ mạ của vật liệu → Nhận phải thép mạ giả, không đều
Không xử lý lại sau cắt/hàn → Mạ bị phá hủy, ăn mòn nhanh

🎯 Giải pháp:

Luôn yêu cầu CO/CQ chính hãng từ nhà cung cấp
Xử lý tất cả mối hàn bằng zinc-rich paint

Dự toán luôn cộng thêm 10–15% ngân sách để nâng lớp mạ từ Z180 → Z275

PHẦN 3: THIẾT KẾ KỸ THUẬT HỆ THỐNG ỐNG DẪN KHÍ SGCC – HIỆU SUẤT & AN TOÀN

3.1 Tiết diện và hình dạng ống – ảnh hưởng đến hiệu quả luân chuyển khí

Trong hệ thống HVAC, việc thiết kế hình dạng và kích thước tiết diện của ống gió ảnh hưởng trực tiếp đến:

Tốc độ luân chuyển không khí
Áp suất tĩnh trong hệ thống
Tiếng ồn và hiệu suất quạt gió

📏 Hai loại tiết diện chính:

Loại ống	Ưu điểm	Nhược điểm
Ống tròn (Spiral)	Ít tổn thất áp suất, chống rò khí tốt	Khó thi công ở không gian vuông
Ống vuông (Rectangular)	Dễ bố trí trên trần kỹ thuật	Có thể rò rỉ khí tại các góc, cần siết kín kỹ

📌 Gợi ý thiết kế:

Dưới 250mm → dùng ống tròn
Trên 250mm → có thể dùng ống vuông để tối ưu không gian

3.2 Tốc độ gió và áp suất thiết kế

Tùy theo ứng dụng (hút, cấp, điều hòa, thông gió), bạn cần cân nhắc:

Loại dòng khí	Tốc độ tối ưu	Áp suất đề xuất
Khí cấp	5 – 8 m/s	250 – 600 Pa
Khí hồi	4 – 6 m/s	100 – 300 Pa
Khí thải	6 – 10 m/s	300 – 800 Pa

➡️ Dùng SGCC Z180–Z275 có độ dày 0.6–1.2mm để đảm bảo chống rung và chịu áp tốt

3.3 Cấu tạo vật liệu hỗ trợ trong thi công ống dẫn khí

Để hệ thống hoạt động ổn định, cần kết hợp các phụ kiện sau:

Phụ kiện	Công dụng	Lưu ý
Ron cao su EPDM	Chống rò khí tại mối nối	Bền nhiệt, chịu được 100–120°C
Silicon chịu nhiệt	Trám kín vị trí rò khí	Không nên dùng keo thường
Bích TDF, bích V	Ghép nối các đoạn ống	Ưu tiên bích TDF để tiết kiệm
Bulông, đệm cao su	Siết kín mặt bích	Tránh rung động, tăng độ kín khí
Ống tiêu âm	Giảm tiếng ồn, đặc biệt trong ống lớn	Nên bọc thêm bông khoáng chống cháy

3.4 Cân nhắc khả năng chống rung & giãn nở nhiệt

Khi thiết kế hệ thống dài >30m hoặc đi qua khu vực nhiệt độ cao, cần:

Lắp khớp giãn nở bằng cao su
Có gối đỡ linh hoạt bằng thép chữ U + cao su
Dùng treo ống bằng ty ren có đệm cao su chống rung

PHẦN 4: GIA CÔNG – BẢO VỆ MẠ – LẮP ĐẶT ỐNG DẪN KHÍ SGCC THEO TIÊU CHUẨN

4.1 Chuẩn bị vật liệu & thiết bị

Kiểm tra lớp mạ kẽm (Z180 – Z275) đúng như bản vẽ thiết kế
Đảm bảo tôn phẳng, không phồng rộp, lớp mạ đều màu
Dùng tôn độ dày từ 0.5 – 1.2mm tùy vị trí lắp đặt
Kiểm tra đầy đủ chứng từ CO/CQ từ nhà cung cấp

4.2 Cắt tôn – bảo toàn lớp mạ

Cắt CNC hoặc guillotine để đường cắt sạch, không làm cháy lớp mạ
Tránh dùng máy cắt lửa hoặc đá cắt → sinh nhiệt phá lớp kẽm

🔧 Sau khi cắt: Xử lý lại mép cắt bằng sơn kẽm hoặc hợp chất zinc-rich paint để chống rỉ tại các vị trí nhạy cảm.

4.3 Tạo hình – chấn gấp chính xác

Dùng máy chấn thủy lực CNC, góc chấn phải chính xác ±0.5°
Đảm bảo các mép khớp hoàn hảo với hệ thống bích
Không để trầy hoặc bong mạ khi chấn

4.4 Hàn & xử lý mối nối

Ưu tiên hàn TIG (argon) để bảo vệ lớp mạ
Mối hàn cần được làm sạch, sau đó sơn lại bằng lớp sơn chống gỉ
Nếu bắt buộc dùng hàn điện, phải chà sạch và phủ lớp chống oxy hóa sau hàn

📌 Toàn bộ mối hàn là điểm yếu – nên tăng lớp sơn bảo vệ tại đây.

4.5 Lắp mặt bích & nối ống

Hệ thống	Loại bích	Keo nối
Dân dụng – văn phòng	Bích TDF	Keo silicon
Công nghiệp – áp cao	Bích V hoặc bích rời	Ron EPDM + bulong

Bulong siết đủ lực, không quá chặt gây biến dạng
Mỗi mối nối nên có tối thiểu 4 vít khóa góc để đảm bảo chắc chắn

4.6 Sơn phủ ngoài – tăng tuổi thọ nếu dùng ngoài trời

Khi hệ thống SGCC được lắp ngoài trời, hoặc tại khu vực có độ ẩm cao, khuyến nghị:

Sơn lót: 1 lớp chống gỉ epoxy
Sơn phủ: 2 lớp PU hoặc epoxy màu ghi/xám/trắng
Tổng độ dày sơn: ≥ 80μm

➡️ Điều này giúp tăng tuổi thọ lớp mạ từ 12 năm → 20 năm

4.7 Treo & đỡ ống – chống rung đúng kỹ thuật

Dùng ty ren D8 – D12 kết hợp đệm cao su để treo ống
Mỗi ống dài >1,5m phải có gối đỡ bằng thép chữ U + lót cao su
Khoảng cách giữa các điểm treo:
- Ống nhỏ: 1,2 – 1,5m
- Ống lớn: 0.8 – 1.2m

4.8 Kiểm tra kín khí & độ rung sau lắp đặt

Test kín khí theo tiêu chuẩn SMACNA Class II/III
Dùng xà phòng hoặc máy đo áp suất chênh lệch để phát hiện rò rỉ
Nếu rò khí >5% → xử lý lại keo hoặc thay ron cao su

✅ Hệ thống đạt chuẩn phải có độ rò khí < 3%

PHẦN 5: CHECKLIST KỸ THUẬT – PHÂN TÍCH ROI

5.1 Checklist thi công hệ thống ống dẫn khí SGCC

Hạng mục	Tiêu chuẩn kỹ thuật	Kiểm tra
Lớp mạ kẽm	Z180 – Z275	Có CO/CQ, bề mặt không bong mạ
Mép cắt	Sơn lại bằng zinc-rich paint	Kiểm tra sau cắt
Mối hàn	Hàn TIG, xử lý lại bằng sơn	Không rò khí, không gỉ
Mặt bích	TDF/V, có ron cao su	Siết bulong đủ lực
Keo nối	Silicon chịu nhiệt	Không lỏng, không thiếu
Sơn phủ ngoài	2 lớp epoxy nếu ngoài trời	Đủ 80μm
Treo/đỡ ống	Ty ren + đệm cao su	Khoảng cách đúng chuẩn
Kiểm tra rò khí	Theo SMACNA Class II	Không quá 3% rò khí

5.2 Phân tích chi phí & lợi ích khi dùng SGCC

💰 So sánh đầu tư & vòng đời:

Hạng mục	SGCC Z180	SGCC Z275	Inox SUS 304
Giá vật tư (500m²)	50 triệu	58 triệu	95 triệu
Tuổi thọ	8–10 năm	15–20 năm	20–25 năm
Bảo trì 10 năm	5 triệu	0–1 triệu	0
Tổng chi phí 10 năm	55 triệu	59 triệu	95 triệu